SANTA MARÍA DE SAAVEDRA, BEGONTE

A freguesía configurouse na Baixa Idade Media (principios do século XIV) arredor dunha fortaleza pertencente á Casa de Saavedra. Esta casa, tivo as súas orixes en Taboi (Outeiro de Rei), preto do emprazamento da igrexa actual. Dende as súas orixes, disfrutou dun gran poderío, chegando a ter oitocentos vasalos. Logo, a fortaleza dos Saavedra foi destruída durante a revolta irmandiña, manténdose os seus restos ata hai pouco tempo. Trátase dun recinto sacro parroquial, que está emprazado nunha pequena elevación dende a que se disfruta dunha paisaxe admirable na que os carballos, os castiñeiros, os prados e as terras de labor dan unha nota peculiar. Polo tanto, non resulta estraño que D. Xosé Díaz Teijeiro dixese “ que ir ó Santuario dos Milagros de Saavedra é como ir a un paraíso”.


O templo ao exterior non posue moito intérese, xa que está provisto dunha fachada lisa cunha espadana de dous vans e o correspondente remate coa cruz. 



O seu interior contén unha única nave; un presbiterio cuadrangular ; e unha capela lateral, onde se amosa unha imaxe mariana, que sostén nos seus brazos ó Santo Neno Deus en actitude de dar a súa bendición. Tamén, conservase no seu interior unha relevante LÁPIDA FUNERARIA do século XVI, cun escudo cuartelado no centro, cunha cruz flordelisada e coas armas dos Montenegro, Parga e Gaioso. Está provista dun texto epigráfico, que fai alusión aos dous persoeiros alí soterrados: D. Roi González de Ribadeneira Sabedra e a súa dona Dª Violante de Losada.

Foto tomada del siguiente enlace: http://lugo.gal/es/actuaciones/dia-mundial-del-patrimonio-audiovisual-2017?fbclid=IwAR3PwO9WR9f5UgmVQy4TokxXRwDhyux2P8z5OJkKTtz3G8bcxYzTGTPduQs

 Nun cruzamento de camiños, situado preto do santuario, hai un CRUCEIRO que consta dos seguintes elementos nunha orde ascendente: Unha plataforma de tres chanzos de granito. Unha base monolítica, formada por dous corpos, separados por unha escocia; o inferior, de forma paralelepípeda; e o superior, troncopiramidal cos bordos superiores redondeados. Nas caras Norte e Leste do corpo superior vai gravada unha inscrición, que fai mención “aos corenta días de indulgencia concedida polo bispo de Mondoñedo aos que recen diante destas imaxes o Pai Noso, a Avemaría, e o Credo. Na base tamén aparece a data na que se construiu o cruceiro, a saber, ano de 1898. 



Un fuste monolítico, prismático, de sección cuadrangular nos extremos e oitavado no resto. A parte superior da cara Leste está ornada por unha custodia; nesta mesma cara aparecen esculpidos en relevo os instrumentos da paixón, que nunha orde descendente están dispostos do seguinte xeito: tres cravos, un martelo, unhas tenaces,...




... unha espada e unha escaleira de dez banzos. 



A parte superior das caras Norte e Oeste están ornamentadas cun rebaixe cuadrangular, que amosa no seu interior un rombo e catro roeis flanqueandoo aos seus lados. Un capitel de forma troncopiramidal invertida, decorado por volutas nos vértices superiores e por un querubín en cada unha das súas caras. 



Finalmente, unha cruz que mostra unha sección cuadrangular no seu extremo inferior e coas arestas achafranadas no resto.Ademais, os extremos dos seus brazos e da cabeceira son do tipo de cruz florenzada. No anverso, baixo unha cartela, está a efixie de Cristo, que amosa os seguintes trazos: unha coroa de espiñas na cabeza, que está inclinada ao lado dereito; os brazos están estendidos ao longo da cruz e as súas mans aparecen abertas; o perizoma anóase ao lado dereito; e as pernas, levemente flexionadas, mostran o pé dereito por riba do esquerdo, e ámbos os dous sobre unha caveira. 



No reverso, está a efixie da Virxe, vestida cunha túnica e manto e, que amosa as mans cruzadas sobre o ventre.



A Virxe dos Milagres recibe unha devoción popular en moitas comunidades galegas. Sen embargo as conmemoracións máis relevantes, adicadas a esta advocación mariana, son as que se celebran nos santuarios existentes en Amil (Moraña) (Pontevedra); en Monte Medo (Baños de Molgas) (Ourense); e esta de Saavedra (Begonte) (Lugo).


Foto tomada del siguiente enlace: http://lugo.gal/es/actuaciones/dia-mundial-del-patrimonio-audiovisual-2017?fbclid=IwAR3PwO9WR9f5UgmVQy4TokxXRwDhyux2P8z5OJkKTtz3G8bcxYzTGTPduQs
A festividade da Virxe dos Milagres conmemorase anualmente o día 24 de maio mais poden acudir devotos ofrecidos ao longo de todo o ano. Rematada a misa maior, que se celebra ás 13,30 horas, os romeiros participan na procesión, que dá unha volta ao redor do santuario. 

Foto tomada del siguiente enlace: http://lugo.gal/es/actuaciones/dia-mundial-del-patrimonio-audiovisual-2017?fbclid=IwAR3PwO9WR9f5UgmVQy4TokxXRwDhyux2P8z5OJkKTtz3G8bcxYzTGTPduQs

Foto tomada del siguiente enlace: http://lugo.gal/es/actuaciones/dia-mundial-del-patrimonio-audiovisual-2017?fbclid=IwAR3PwO9WR9f5UgmVQy4TokxXRwDhyux2P8z5OJkKTtz3G8bcxYzTGTPduQs


Tamén se celebra aquí a patroa da freguesía, Santa María, o día 8 de setembro 18, e maila Virxe das Angustias o terceiro e cuarto domingos deste mesmo mes. Como é lóxico, a maior concentración de xente, en número dunhas 10.000 persoas, dase na primeira das datas citadas. A festividade dos Milagres data tradicionalmente – segundo José Díaz Teijeiro “do primeiro milagre levado a cabo na época da invasión francesa en España. Sen embargo a súa festividade non comezou a celebrarse ata os primeiros anos do século actual, sendo organizada por varios devotos da Virxe Milagrosa”. A presenza de fieis de numerosos municipios da Provincia de Lugo, da Provincia da Coruña, e algúns romeiros do occidente de Asturias, pon de manifesto a importancia deste santuario mariano e o seu amplo territorio de graza.

Foto tomada del siguiente enlace: http://lugo.gal/es/actuaciones/dia-mundial-del-patrimonio-audiovisual-2017?fbclid=IwAR3PwO9WR9f5UgmVQy4TokxXRwDhyux2P8z5OJkKTtz3G8bcxYzTGTPduQs

O santuario conta coas correspondentes narracións orais encamiñadas a amosar o poderío da Virxe dos Milagres. As máis espalladas son catro, das que damos un resumo a seguir: 1ª En tempos da francesada, no ano 1809, os invasores tentaron entrar no templo cos seus cabalos para alí pasar a noite. Pero víronse sorprendidos, xa que, malia reiteradas insistencias, non conseguiron penetrar e profanar o templo, proba da protección sacra de que gozaba este lugar, reservado como morada da Virxe” 2ª O señor de Vilaguisada tiña un criado que saiu unha noite a beber cuns coñecidos. Éstes matárono e o deixaron diante da porta do curral do seu amo. A xustiza levou preso ao señor de Vilaguisada como autor do crime, negando éste tal feito. Antes de ser xulgado, pediu ir rezar á Virxe dos Milagres, séndolle concedida tal petición. Entón, indo polo camiño real, pasaron diante dun lugar chamado Fontetián, onde naquel tempo había unha fonte ligada ao culto á Virxe. Neste lugar pediu aos seus gardas que lle deixasen beber, ao que estes accederon. Isto deu lugar a que as cadeas coas que viña preso caesen aos seus pés. Pero os gardas volveron poñerllas, sendo conducido ao santuario. Alí, ao rezar as primeiras oracións, volvéronlle caer as cadeas, quedando deste xeito, para confusión dos seus acusadores e sen necesidade de xuizo, demostrada a súa inocencia. Este señor, logo de varios anos, morreu, sendo enterrado no lado esquerdo do altar. Díse que o día do seu enterro a comitiva cubría unha distancia de tres quilómetros. 3ª Nunha casa chamada do Pozo, preto do santuario, declarouse un incendio nun palleiro situado na eira. As lapas eran tan considerables que ameazaban con propagarse a cinco medas. Un membro da familia, ante a posibilidade de quedar sen colleita de gran aquel ano, acudiu á rectoral, rogando ao párroco que lle deixase levar a imaxe da Virxe ata a súa casa. Obtido o permiso e levada a Virxe ao lugar do incendio, o vento cambiou de dirección, cesando o perigo de propagación do lume. 4ª En tempos da francesada, no ano 1809, os membros da comunidade parroquial gardaron a coroa da Virxe baixo un montón de follas secas no lugar das Revoltas, preto do santuario. Segundo a tradición, os franceses estiveron percorrendo os arredores do recinto sacro na procura da devandita coroa mariana. Logo da súa marcha, os paisanos da comunidade atoparon a coroa da Virxe baixo a restreba na que fora ocultada.

Foto tomada del siguiente enlace: http://lugo.gal/es/actuaciones/dia-mundial-del-patrimonio-audiovisual-2017?fbclid=IwAR3PwO9WR9f5UgmVQy4TokxXRwDhyux2P8z5OJkKTtz3G8bcxYzTGTPduQs

Os devotos acoden, consonte é habitual, ao recinto sagrado para pregarlle á Virxe a concesión dalgunha petición ou como agradecemento por un favor recibido. Ás veces, tamén veñen para acadar algunha intercesión para outras persoas, que non poden vir por algunha doenza. Entre as peticións máis relevantes están as doenzas humanas de distinta índole e a encomendación para os nenos, que van a nacer, ou para os recén nacidos. Tamén tratan de buscar unha solución a diferentes problemas de carácter familiar e social.


Ademais da participación na liturxia oficial (novena, misas, procesión), os devotos levan a cabo diversos RITUAIS POPULARES. Un deles é o de vir andando ao Santuario. Noutrora moitos devotos para entrar en contacto co sagrado usaban como medio de purificación o sufrimento físico, consistente en facer o camiño andando, descalzo e, tamén, de xeonllos o último tramo. No intre actual, este ritual foi decaendo debido non só ao avance dos medios de locomoción, senón tamén a unha maior racionalización da igrexa sobre certas prácticas rituais.

Foto tomada del siguiente enlace: http://lugo.gal/es/actuaciones/dia-mundial-del-patrimonio-audiovisual-2017?fbclid=IwAR3PwO9WR9f5UgmVQy4TokxXRwDhyux2P8z5OJkKTtz3G8bcxYzTGTPduQs

Foto tomada del siguiente enlace: http://lugo.gal/es/actuaciones/dia-mundial-del-patrimonio-audiovisual-2017?fbclid=IwAR3PwO9WR9f5UgmVQy4TokxXRwDhyux2P8z5OJkKTtz3G8bcxYzTGTPduQs

Outro dos rituais e o de circunvalar o templo unha ou varias veces de xeonllos ou de pé, descalzos ou calzados. Durante o percorrido portan nas súas mans unha vela acesa, ás veces da mesma altura que a do ofrendante; algún exvoto de cera, simbolizando unha figura humana total ou parcialmente; algún velón ou cirio pequeño; ou unha pequena imaxe da Virxe, que se van pasando uns a outros na porta principal.

Foto tomada del siguiente enlace: http://lugo.gal/es/actuaciones/dia-mundial-del-patrimonio-audiovisual-2017?fbclid=IwAR3PwO9WR9f5UgmVQy4TokxXRwDhyux2P8z5OJkKTtz3G8bcxYzTGTPduQs

Foto tomada del siguiente enlace: http://lugo.gal/es/actuaciones/dia-mundial-del-patrimonio-audiovisual-2017?fbclid=IwAR3PwO9WR9f5UgmVQy4TokxXRwDhyux2P8z5OJkKTtz3G8bcxYzTGTPduQs

E por último, o desexo de todo devoto é entrar en contacto coas imaxes de devoción e demais elementos e obxectos ligados ao santuario, xa que o sagrado proxecta a súa cualidade, sacraliza. Son os rituais de contacto. Un ritual de contacto moi popular é o de poñer a santa. Nun pórtico situado cabo da igrexa e do cemiterio, dúas persoas da parroquia, con senllas imaxes pequenas da Virxe dos Milagres, fan unha cruz por riba da cabeza dos devotos. Como a Virxe dos Milagres se encontra no interior dun pórtico, os devotos que queren levar a cabo outro ritual, o de contacto coa imaxe, entréganlle panos aos encargados de pasalos polo manto da efixie, devolvéndollos a seguir aos propietarios, quen os empregan para tocar as partes doentes dos seus corpos. Hai anos dunha fonte, sita no lugar de Fontetián a uns 350 metros do santuario, algúns devotos bebían a súa auga e levabana en botellas para as súas facendas. No intre actual este ritual xa non se leva a cabo. Os rituais de contacto, como “poñer o santo”, ou de tocar obxectos na imaxe para levalos a casa como portadores da graza da imaxe sacra, poden ser clasificados como formas de “maxia contaminante”, inspirada pola lei de contacto, que se basea no principio de que un obxecto posto en contacto con outro adquire as virtudes deste.


Como compensación polos favores recibidos, ou como ofrenda propiaciatoria, os devotos levan a cabo ademais unha serie de ofrendas: A Esmola en metálico; o pago das Misas e os Exvotos (a orixe do exvoto é antiga, aparecendo xa na Prehistoria).


Foto tomada del siguiente enlace: http://lugo.gal/es/actuaciones/dia-mundial-del-patrimonio-audiovisual-2017?fbclid=IwAR3PwO9WR9f5UgmVQy4TokxXRwDhyux2P8z5OJkKTtz3G8bcxYzTGTPduQs

INFORMACIÓN RECOGIDA DEL SIGUIENTE ENLACE


VISITA OTROS SORPRENDENTES LUGARES DEL MUNICIPIO DE BEGONTE EN ESTE ENLACE, CON UN MAPA PARA LLEGAR A CADA UNO DE ELLOS.

No hay comentarios:

Publicar un comentario