CRUCEIRO DEL CEMENTERIO DE ERBOEDO, A LARACHA


Cruceiro de reciente construcción hecho en granito, con una plataforma cuadrangular de tres escalones, sobre la que se asienta un pedestal cúbico achaflanado. Del pedestal arranca un fuste que comienza cuadrado y remata octogonal. 



El fuste recibe un capitel compuesto. Encima se encuentra una cruz de sección redondeada que tiene en el anverso a Cristo crucificado...


... y en el reverso una Inmaculada con las manos en actitud de orar.


Señalar que el RÍO ANLLÓNS atraviesa esta parroquia por el sur. 


Además cuenta con un importante patrimonio artístico que confirma la existencia de población en épocas muy antiguas, prueba de ello son los restos arqueológicos hallados. Destaca el monumento megalítico MARCO DA ANTA o Pedra do Ghicho.


INFORMACIÓN RECOGIDA DE LOS SIGUIENTES ENLACES



VISITA OTROS SORPRENDENTES LUGARES DEL AYUNTAMIENTO DE A LARACHA EN ESTE ENLACE, CON UN MAPA PARA LLEGAR A CADA UNO DE ELLOS.

A CAÑIZA


LUGARES DE INTERÉS







Si deseas participar con alguna sugerencia sobre este municipio, agradezco vuestros comentarios.

 Os espero en las próximas entradas de
 y disfrutad del BLOG.

Un saludo de Alberto García Roldán.

CASTILLO DE VIMIANZO

El Castillo se alza sobre un pequeño promontorio abrigado del noreste que domina todo el valle de Vimianzo, tiene planta poligonal irregular adaptándose al terreno y se compone de tres torres defensivas rectangulares alrededor de un patio de armas, además de la torre del homenaje, con sus almenas voladizas. 



Los merlones en punta de diamante, que antes rodeaban la totalidad del castillo, solo se conservan en la torre del homenaje y en el paseo de uno de los muros, estos de casi dos metros de grosor. También conserva el camino de ronda.






Su perímetro está rodeado en su totalidad por un profundo foso, sobre el que se tiende un puente anteriormente levadizo. 


Los constructores de la fortaleza parece que debieron ser los Mariño de Lobeira, a finales del siglo XII o comienzos del XIII. El rey Alfonso IX de León y Galicia donaba las parroquias de Vimianzo e Cambeda a esta familia en 1220 y así comenzaron a ejercer el señorío de las tierras del Valle, entre otros lugares del occidente gallego.


Según una LEYENDA del S. XIV, el primero de los Mariño era un caballero llamado Froiam. Un día, mientras cabalgaba por la orilla del mar, se encontró con una hermosa mujer marina (una sirena). Ella se asustó e intentó sumergirse en el mar, pero Froiam la capturó y la llevó para su casa. Allí aprendió a hablar, la hizo bautizar y le puso de nombre Mariña porque había salido del mar. Se casaron y tuvieron un hijo al que llamaron Johan Froiaz Mariño. A partir de ese momento el emblema de la familia será la sirena. Un blasón con la sirena de los Mariño que ya hemos visto en otra de sus propiedades, como en el Conjunto Monumental de Beade, en su PALACIO DE LA ENCOMIENDA,...


...o varios otros en la IGLESIA DE SANTA MARÍA.


El aspecto del primer edificio, de la "CASAFORTE DE VIMIANÇO", apenas lo podemos intuír, ya que no quedan prácticamente vestigios. Sólo las excavaciones realizadas en los años 80 revelaron la existencia de una gran torre en lo que hoy es el patio, de la que podemos observar sus cimientos. A su lado vemos también los restos de un horno, posiblemente para la elaboración de pan. Además, bajo los muros actuales aún se ven restos de la primitiva construcción y también restos de la antigua muralla.

Marcas en el suelo del patio donde se observa la estructura de la antigua torre

A finales del siglo XIV, el castillo dejará de ser de los Mariño, tras la subasta de propiedades de Rui Soga de Lobeira, quien había sido degollado en NOIA por desobediencia al rey. Tras sucesivos cambios de propietario la fortaleza llegará finalmente a manos de los Moscoso de Altamira a mediados del siglo XV, gracias a la dote recibida en la boda entre Rui Moscoso y Joana de Castro e Lara.

 

La familia de los Moscoso fue un linaje muy destacado que tenía su centro de acción en las tierras de Compostela. Precisamente, con el Arzobispado llegarán a tener varios conflictos, unos de los más sonados la prisión del obispo Alonso de Fonseca y Azevedo. El señor Bernal Eanes de Moscoso, como venganza porque la mitra le había restado poder, encerrará al obispo en una jaula y lo llevará desde la CASA DEL TAPAL DE NOIA al castillo de Vimianzo. ¡Se cuenta que hasta fue colgado de una chimenea! El secuestro de Alonso duró más de dos años, cuando finalmente, tras una guerra, será liberado a cambio de su destierro a REDONDELA.




Su estratégica situación parece ser la causa de las continuas luchas entre la mitra compostelana y los Moscoso, ya que su proximidad a la costa permitía controlar las rutas comerciales del mar del norte, los negocios de la sardina y de la sal (imprescindible para la industria santiaguesa del curtido del cuero)… y los suculentos botines de los barcos que naufragaban en la costa.


Pocos meses después, en 1467, se produce un hecho decisivo en la historia de Galicia y del castillo, lo que se conoce como la Guerra Irmandiña. El pueblo, cansado por la presión económica ejercida por los señores feudales y por los abusos y violencia ejercidos sobre ellos, decide tomar al asalto las fortalezas. Este acontecimiento va a provocar la huída de toda la gran nobleza gallega hacia Portugal y Castilla, siendo destruídas o seriamente dañadas la mayoría de las fortificaciones existentes. Lo mismo le pasó al castillo de Vimianzo, que será tomado al asalto. Actualmente, el primer sábado de julio, se celebra el “ASALTO AO CASTELO” una fiesta que recuerda este hecho histórico.


La rebelión no duró mucho. Los nobles escapados se reorganizan, y con la ayuda de la aristocracia local, emprenden la recuperación de sus posesiones a partir del año 1469. Con la caída de los irmandiños, curiosamente será el arzobispo Alonso de Fonseca y Azevedo, quien había estado preso en Vimianzo, el que ordena la reconstrucción del castillo. Aún así, poco más tarde el nuevo señor de Moscoso, Lopo Sanchez, autoproclamado primer Conde de Altamira, recuperará por la fuerza las fortalezas de Vimianzo, ALTAMIRA,...



... CIRA...


Foto de: https://www.turismo.gal/recurso/-/detalle/25086/torre-de-cira?langId=es_ES&tp=9&ctre=40
...y MENS.


A finales del s. XV los Condes de Altamira abandonarán Galicia como la mayor parte de la alta nobleza gallega, para residir en la corte y estar más cerca de los reyes. La administración de sus posesiones quedará en manos de figuras que se denominarán alcaides o merinos. Esto mismo acontecerá en Vimianzo. El conde rara vez retornará a Galicia y serán subordinados nombrados por él, los que gobernarán el castillo, cobrarán los tributos y los remitirán a sus propietarios en la corte. De esta forma, el Valle de Vimianzo se nutre de hidalgos que construirán casas solariegas y pazos, como el cercano y hermoso PAZO DE TRASARIZ.


Esta situación se mantendrá relativamente estable hasta el s. XIX. Los Altamira irán asentando poco a poco su poder hasta llegar a ser una de las familias más influyentes en la vida pública del Estado. En el castillo residirán sucesivos alcaides y se acometerán diversas reformas, que no son fáciles de apreciar porque falta aún el pertinente estudio. La más grande seguramente la parte de vivienda, donde hoy se puede ver la MOSTRA DE ARTESANÍA AO VIVO, en el que durante todo el año se pueden contemplar palilleiras, artesanas del lino, cestería, plata y vidrio, olería de Buño, cuero y maquetas de barcos, con exposiciones permanentes de estos trabajos artesanales.
La última gran reforma fue realizada a finales del s. XIX por Evaristo Martelo Paumán del Nero. Parece ser que en esta época el Castillo estaba en bastante mal estado y acometió una serie de obras para hacerlo habitable. Marqués de Almeiras y vizconde de Andeiro, es autor de diferentes estudios jurídicos, pero sin duda lo más destacable es su faceta poética: Os afillados do demo (1885), Líricas gallegas (1894) o Landras e baias (1919) son algunos de sus títulos más destacados. Junto a su amigo Eduardo Pondal y muchas otras personalidades de la época fue una de las figuras del Rexurdimento, el movimiento de renacer de la lengua y cultura gallegas. El poeta dejó una profunda huella en el pueblo, siendo conocido este castillo posteriormente como TORRES DE MARTELO.


Fallecido ya Evaristo, en 1936 el gobierno municipal de Vimianzo decide expropiar el castillo y transformarlo en la casa consistorial y crear otros servicios públicos en su entorno. El golpe de Estado hace que la lectura de expropiación se convierta en todo un acto simbólico de resistencia, siendo colgadas en la torre del homenaje tres banderas: una de la República española, otra comunista y otra socialista o sindical. Por este acto fueron perseguidos, represaliados y asesinados varios de los participantes y familiares. En memoria de las víctimas existe una placa en la entrada a la fortaleza.


Una vez que los franquistas devuelven la propiedad a los Martelo, esta fortaleza va a sufrir un abandono total e incluso un incendio. Dolores Martelo de la Maza, soltera y sin descendencia, cedió tras su muerte la fortaleza al Arzobispado de Santiago. Finalmente en 1973 fue comprado por la Diputación de A Coruña, que lo acondicionó para su visita. A través de las acciones comprendidas en el Plan de Dinamización Turística da Costa da Morte, se acondicionó la zona de artesanías y también se convirtió la parte alta de la torre este en CENTRO DE INTERPRETACIÓN DE COSTA DA MORTE.


Cuando se construye el castillo en el s. XII o XIII, aún no es frecuente poner piedras armeras en las construcciones. Pero en los siglos XIV o XV, a medida que algunas familias van cogiendo peso creciente mediante el incremento de sus patrimonios territoriales, esta costumbre se va haciendo cada vez más frecuente. Son piedras labradas en las paredes de las construcciones que pertenecen a un determinado linaje. En ellas se representan los símbolos que identifican a esta familia. La variedad de símbolos es enorme, aparecen animales reales y fantásticos, armas, objetos diversos... En el castillo de Vimianzo podemos ver varios escudos de armas. La mayor parte de ellos pertenecen a la época en que Martelo reformó el castillo. La cabeza arrancada de lobo orientada hacia la derecha con los regueros de sangre, representan a los Moscoso. Los círculos identifican a la familia Castro y los calderos son de los Lara.





Durante el verano, se llevan a cabo en el castillo representaciones teatrales así como rutas guiadas por las distintas parroquias del municipio, como la RUTA ARQUITECTURAS DO MEDIEVO, que tuve la oportunidad de poder realizar y que me fascinó, permitiéndome descubrir parte de su extraordinario patrimonio arquitectónico, junto a su fantástica historia.

Inicio de la ruta en el interior del Castillo, con Adriana explicándonos la historia de este.

Foto de Turismo de Vimianzo al finalizar la ruta
Este Castillo es también un lugar de numerosas historias y leyendas como la de los Mariño, anteriormente contada; la LENDA DO AFORCADO;…


… o la LEYENDA DE LAS PALOMAS DEL CASTILLO, que según cuentan los más viejos, el pozo que hay en el patio del Castillo estaba encantado. Eran muchas las jóvenes que cuando andaban merodeando por el patio pensando en sus amores, no se percataban de la existencia del agujero del pozo y caían a su interior, muriendo ahogadas. Los espíritus de estas jóvenes vivían en el pozo convertidas en palomas y se posaban en las almenas pare ver pasar a las gentes y poder contemplar a sus enamorados.

INFORMACIÓN PRÁCTICA: Coordenadas: 43°06′40″N 9°01′54″O Entrada gratuita. Horario: Abierto todos los días excepto los lunes. De 10.30 a 14.00 horas, y de 16.00 a 18.30 horas. Entre el 1 de julio y el 15 de septiembre cambia el horario de 10.30 a 14.00 horas, y por la tarde, de 16.00 a 20.30 horas. VISITAS GUIADAS: De 12:00 a 17:00 (sábados, domingos y festivos). Teléfono de atención a visitantes (de lunes a viernes): 981 716 001 (ext. 1235)


INFORMACIÓN RECOGIDA DE LOS  SIGUIENTES ENLACES





https://miscastillos.blog/2020/02/07/castelo-de-vimianzo/

VISITA OTROS SORPRENDENTES LUGARES DEL AYUNTAMIENTO DE VIMIANZO EN ESTE ENLACE, CON UN MAPA PARA LLEGAR A CADA UNO DE ELLOS.

CRUCEIRO DA PONTE, VILA DE CRUCES

O cruceiro é un dos monumentos máis fortemente enraizado na terra e na cultura galegas, intimamente vencellado á paisaxe rural galega. Xorde nos máis inesperados recunchos e constitúese en obxecto de respecto e devoción populares. Hoxe séguense a esculpir e plantar en prazas, xardíns e propiedades particulares pero xa cun obxectivo decorativo nada máis, ou para homenaxear a persoas ou outra poboación, como no caso deste que nos ocupa.
O Cruceiro da Ponte, como nos indican na páxina de PATRIMONIO GALEGO, e un cruceiro de tipo “De Crucifixo” realizado todo de granito e cun moi bo estado de conservación. Presenta unha plataforma cuadrangular dun chanzo na que parte un troncopiramidal cuadrangular, levantándose un templete de catro columnas ovais, que sosteñen unha plataforma cuadrangular moldurado con cuarto bocel e mediacana. Sobre esta plataforma, un pedestal cúbico coa parte superior moldurada cun cuarto bocel, sostén un varal cuadrangular achafranado.


No varal, pola parte do anverso, presenta unha imaxe dun Santiago Peregrino,...


... á dereita unha Virxe do Carme...


... e á esquerda un Cristo Salvador.


O capitel é troncopiramidal invertido e presenta en cada esquina, unha figura dun anxo alado que sostén a parte superior. A súa cruz é cilíndrica e no anverso presenta un fermoso DESENCRAVO, co Cristo Crucificado con dous cravos estando a man dereita caída por detrás dun anxo que o abraza, mentres que a man esquerda permanece sobre o brazo da cruz con outro anxo intentando desencravalo. Outros dous anxos coas ás estendidas, sosteñen sobre a cabeza de Cristo a cartela coas siglas INRI.


Polo reverso da cruz fica a Inmaculada cunha coroa radiante e os dedos das mans entrelazados. Está enriba dunha peaña sostida por dous anxos con ás.


Unha placa inserida na súa base sinálanos o motivo polo que inaugurouse o día 26 de maio de 1996, este SANTO CRISTO DA BOA VIAXE.


Noutra podemos ve-las intencións que levaron ó cura párroco de Gres, don Perfecto Lodeiro López, a construcción de semellante obra, pola que pagou dous millóns catrocentas mil pesetas.


A parte baixa da obra, foi realizada polo contratista señor Santos, con taller en Penaboa. La parte alta, capitel e cruz con figuras, así como as imaxes que están pegadas o varal, son da autoría de Eladio Martínez Arosa, que ten o seu taller na parroquia pontevedresa de Bértola, no lugar de Santa Marta, no concello de Vilaboa.

Dende eiquí observamos a silueta da PONTE LEDESMA, unha fermosa ponte medieval que atravesa o río Ulla polo antigo camiño real de Santiago a Lugo, que conta cunha importante historia, zona de paso no tempo dos romanos, priorado visitado polos arcebispos de Compostela e escenario da batalla contra os franceses.


E por último, pouco antes de pasar por baixo da ponte, o río configura a fermosa paisaxe das ÍNSUAS DE GRES, unha área recreativa e praia fluvial que amosa unha incrible beleza paisaxística.


INFORMACIÓN RECOLLIDA DAS SEGUINTES LIGAZÓNS




Entre encravamentos profundos e desencravos amorosos Escrito por Estanislao Fernández de la Cigoña Núñez

VISITA OUTROS SORPRENDENTES LUGARES DO MUNICIPIO DE VILA DE CRUCES NESTA LIGAZÓN, CUN MAPA PARA CHEGAR A CADA UN DELES.

SANTA MARÍA DE CHAIÁN, TRAZO

A construción primitiva da igrexa de Santa María de Chaián, de finais do século XII ou principios do século XIII, pasou por importantes remodelacións no 1676 e no segundo terzo do século XVIII, que deron como resultado o templo actual, se ben aínda se conservan algunhas partes de maior antigüidade e factura medieval, como a cabeceira.




Ten planta de cruz latina co brazo lonxitudinal de maior anchura que o transversal e a cabeceira bastante destacada. Muros de sillería granítica con cuberta a dúas augas e tellado de tella. Sacristía adosada a un dos laterais.



Nos laterais existen contrafortes nos que descargan os arcos faixóns da bóveda de canón do interior, e canzorros sostendo a cornixa. 


Un deles a perdido a decoración, mentres que os tres restantes presenta o mesmo modelo, con follas abstractas envolvendo unha bóla.



En contraposición, nun estilo clásico, érguese a fachada erixida nos últimos anos do século XVIII e os primeiros do XIX, ornamentada con pilastras dóricas e un frontón triangular que sostén un campanario cadrado coroado por unha cúpula e decorado por pináculos e bolas.



No interior, a Capela Maior é canto se conserva da igrexa románica, o cruceiro cóbrese cunha curiosa bóveda de madeira de lados irregulares, na que se combina un abovedamento de arestas cunha pequena cúpula situada na clave deste. Gran parte da iluminación da igrexa entra a través desta cúpula e do óculo da fachada. A cubrición de madeira continúa ao longo da nave en forma de canón. Tanto a capela maior como as pequenas transversais sepáranse da nave por arcos de medio punto. O arco triunfal é, neste caso, sostido por pilastras. Prolóngase nunha bóveda de canón reforzada por outro arco faixón sostido por columnas. Na bóveda consérvanse pinturas ao fresco. Ten un retablo barroco no seu interior.



  
Na entrada ao adro, aínda conservase a GRADICELA que impedía o acceso dos animais.



A igrexa de Santa María de Chaián, presenta numerosas semellanzas con a xa vista neste blogue de SAN XOÁN DO CAMPO, co que parece indicar a presenza dos mesmos artífices e unha construción que, se non foi coetánea, polo menos debeu de ser consecutiva. 



Existe por tanto, un certo "aire de familia", entre os templos deste municipio, ao cal puideron desprazarse a traballar, talleres procedentes da fábrica de SANTA MARÍA DE CAMBRE, tamén tratada neste blogue.


 Nas proximidades do templo, atópase un fermoso CRUCEIRO de cantaría asentado sobre cinco chanzos nos que se ergue a base cuadrangular moi rebaixada e rematada con bocel. 





Ten varal liso cilíndrico de arranque cadrado moldurado. Capitel toscano e rematado cunha cruz circular leñosa con nós coa representación do Cristo crucificado nunha das súas caras e a Dolorosa na oposta.




Na parroquia de Santa María de Chaián, o Tambre regálanos un dos seus mellores recunchos, unha CARBALLEIRA convertida en ÁREA RECREATIVA e PRAIA FLUVIAL.


 Tamén recuperouse, coa colaboración do Concello de Trazo, unha das súas festas máis queridas, a da ROMARÍA DA NOSA SEÑORA DE AUGAS SANTAS, os días 2, 3 e10 de xuño, nunha procesión, levan a imaxe da virxe desde a igrexa parroquial ata a capela de Augas Santas, de estilo  románico, que data do ano 1700. Hai 7 mananciais no lugar da ermida, un deles nace no altar maior e percorre o subsolo da capela. A tradición di que lavarse con esta auga proporciona curación ao corpo e á alma. Tamén se empregan esta auga para bendicir leiras.

Coordenadas: 42º 58' 01.0" N - 8º 32' 06.0" W

INFORMACIÓN RECOLLIDA DAS SEGUINTES LIGAZÓNS









VISITA OUTROS SORPRENDENTES LUGARES DO CONCELLO DE TRAZO NESTA LIGAZÓN, CUN MAPA PARA CHEGAR A CADA UN DELES.