GALICIA PUEBLO A PUEBLO: SAN PEDRO DE ANCORADOS, A ESTRADA

Aínda que pouco sábese das orixes deste templo románico, como lemos no magnífico traballo sobre esta parroquia realizado na páxina: Tabeirós-Montes, apuntan que Xosé Luna Sanmartín no seu libro sobre a arquitectura románica da Estrada di deste templo: "San Pedro, pertenceu á fundación que os Terciarios Regulares Franciscanos tiñan no convento de Sta. María a Nova de Santiago, fundado por Juan García Manrique. Coa reforma dos conventos na primeira metade so s. XVI San Pedro pasa en 1577 a depender do cenobio de monxas clarisas de Santiago”.

A portada, refeita en época moderna, mantén parte da estrutura románica e un fermoso e algo mutilado tímpano esculpido con labor de lacería: con tres cruces de Santo André de Lazos, unha délas tapada por unha imaxe moderna de San Pedro.

O conxunto está rodeado con círculos con flores estreladas coa punta rota, pola redución do tímpano traía desfeita levada a cabo coa restauración do ano 1756.

En planta destaca pola súa singularidade a ábsida pentagonal, dividida en tramos por semicolumnas e orixinalmente con cinco ventás románicas, unha en cada plano, das que soamente se conservan as tres dos planos máis setentrionais

Algúns capiteis presentan decoración vexetais,...

... destacado pola súa orixinalidade: un que presenta tres pequenas caveiras ou quizá cabezas zoomórficas (leóns), que abren a boca expulsando dobres talos, que se van enlazando;...

... e outro que identifican como un personaxe sentado, con túnica longa, que parece estar a tocar un instrumento de corda (viola).

O aleiro románico e os canzorros desapareceron. Tan so se conserva a cuberta, que ía decorada no seu chafrán por unha cadeneta de rombos.

Nas proximidades do templo álzase un bonito cruceiro, que segundo lemos na páxina antes mencionada.

Foi restaurado e colocado xunto ao local social no medio dunha fermosa área axardinada en maio de 2005.

Nun cerramento ao seu carón colocaron os veciños dúas placas en pedra, unha representa a Virxe das Angustias e a outra a "Cousas" de Castelao, que describe un cruceiro.