GALICIA PUEBLO A PUEBLO: SAN MARTIÑO DE CORES, PONTECESO

SAN MARTIÑO DE CORES, PONTECESO

As terras da comarca de Bergantiños, ademais de fértiles para o cultivo, tamén o son en restos arqueolóxicos. Un bo exemplo desta afirmación é a igrexa de San Martiño de Cores, en Ponteceso.

As primeiras referencias á parroquia, cuxo antigo nome era CORISSOMARIO, aparecen no século IX. Limítrofe co municipio de Malpica, alberga no seu templo pegadas do pasado da comarca. Aínda que a súa estrutura variou con motivo das restauracións e ampliacións realizadas, sobre todo no século XVIII, a súa orixe é románica (século XIII).

Parte deste pasado medieval pódese ver nunha PORTADA de estilo románico, con dúas cabezas de carneiro como mochetas. Dúas columnas arrimadas rematadas en capiteis decorados con follas de acanto, terman dun arco de medio punto adornado con molduras.

Construída en sillería de granito, ten fachada barroca presidida por unha esvelta torre campanario e sobre o dintel da porta, un fornelo que acolle a imaxe do patrón, San Martiño bispo.

No exterior do edificio están dispostas algunhas pezas que foron atopadas nas terras dos veciños. É o caso de dous SARTEGOS que se atopan na cabeceira do templo;...

...un do século XI, presenta unha forma antropomorfa...

... e o outro, de época anterior (século VI ou VII), situado entre dúas columnas da antiga fachada principal románica.

Na mesma cabeceira da igrexa pódese ver incrustada unha peza pertencente á Capela de Santa María do Remuíño (Corcoesto), na que se aprecia o perfil dunha figura feminina emparentada « cunha deusa prerromana dá fertilidade».

Este conxunto de pezas do exterior complétase coas que se atopan na antiga reitoral:

un RELOXO DE SOL ...

...e o antigo CRUCEIRO, con plataforma cuadrangular de dous chanzos e pedestal cuadrangular coas figuras dun cáliz con Sagrada Forma e con chaves en X.

Ten un varal octogonal que comenza e remata en cadrado.

Leva un capitel troncopiramidal invertido con astrágalo cuadrangular e sogueado, con imaxes de follas e querubíns. A súa cruz é rectangular cos brazos achafranados e remates florenzados con botón central. Ten unha imaxe dun sacerdote coa custodia, cravos e coroa.

No ano1984, sobre a bóveda da sancristía atopouse un ARA ROMANA invertida con esta inscrición: “Genio Caste/ Ili Bl/ oena/ Sabin/ i (filia) / v (otum) l (ibens) s (olvit)”, que significaría: Ao xenio, ou deus protector, do castelo, Bloena, filla de Sabino, fago votos”, e que o antigo párroco, xa falecido, Cándido Rodríguez Campaña, expuxo nunha das paredes deste corpo, xunto a outra aopada en 1975 ao derrubarse unha casa en Cores, coa seguinte inscrición: “I (ovi) O (ptimo) M (aximo) / > Castellum AV/ILIOB/RIS PR (o) S (alute)”, que vén a dicir: “A Xúpiter Óptimo Máximo, o castelo (tribu) dos aviliobres, como saúdo”. A seu labor pola conservación do patrimonio, foi recoñecida coa concesión do premio “ Pedra do Destino”, o mesmo que recibiu o ECOMUSEO FORNO DO FORTE de Buño.

http://onosopatrimonio.blogspot.com/2011/07/romanizacion-de-galiza.html

Nesta sancristía alóxase un pequeno museo formado por achados que apareceron nas terras da comarca. Pódense ver, ademáis desas interesantes aras votivas romanas, tégulas, machadas de sílex do neolítico e muíños de man planos da época castrexa.

No interior alberga otros interesantes elementos, como a PILA BAUTISMAL ROMÁNICA que utilizabase para facer bautizos por inmersión, e que o párroco atopouna cando era utilizada como bebedoiro nunha cuadra.

De estilo prerrománico son dous esteos de madeira de castiñeiro que sustentan o teitume, probablemente suevos, con adornos en forma de volutas e espirais semellantes a outros atopados en Inglaterra e Irlanda, pero únicos no estado español, xoias que se poden admirar dende o alto da tribuna. Estes esteos foron colocados outra vez baixo a cuberta na ultima restauración fai poucos anos.

Tamén son destacables os RETABLOS BARROCOS que decoran o altar maior, presidido polo patrón San Martiño, a cabalo e vestido como soldado romano. Debaixo hai un Cristo atribuído a ó escultor neoclásico Xosé Ferreiro. No lateral esquerdo temos un retablo barroco de dous corpos, dedicado á Virxe do Socorro. Baixo o cruceiro atópase o brasón dos Osorios, emparentados cos Condes de Altamira.

No adro álzase un CRUCEIRO con plataforma cuadrangular de cinco chanzos e pedestal cuadrangular moi moldurado e cunha grande escocia levando unha mesa acaroada. Ten un varal cadrado e achafranado que soporta...

...un capitel cúbico con figuras de cabezas do demo. A súa cruz é cuadrangular cos brazos achafranados. No anverso da cruz presenta a Cristo crucificado con catro cravos e as mans abertas. Ten a cabeza caída sobre o ombro esquerdo cunha coroa de espiñas e unha cartela coas siglas INRI. Cabe destacar os seus xeonllos que están completamente flexionados formando case un ángulo agudo, cara ó lado dereito nun espectacular escorzo. O seu pano de pureza vai anoado á esquerda.

Polo reverso da cruz fica a Virxe en actitude de orar coas mans en cruz sobre o peito e sobre unha peaña.

No moi lonxe do templo ollamos outro CRUCEIRO con plataforma cuadrangular de dous chanzos moi deteriorados, e con pezas fora do sitio. Ten un pedestal cúbico moldurado e achafranado. O varal é octogonal, comezando e remantando en cadrado.