GALICIA PUEBLO A PUEBLO: ANTIGA PONTE DE OSEIRO, ARTEIXO

Unha baixada do nivel do encoro de Ou Rexedoiro, por unhas obras, deixaron ao descuberto unha vella estrutura para cruzar o río Seixedo que quedou alagada.

Só os máis antigos do lugar e aqueles que se preocuparon por coñecer o pasado do municipio, saben que as augas do encoro ocultan varias pontes. A documentación que garda a bo recado o Concello de Arteixo contabiliza ata seis, que escóndense baixo estas augas, como esta PONTE DE OSEIRO, e os denominados Ponte de Tabardón, Ponte de Fondelo, Ponte dás Pedras, Ponte dá Pesqueira, ademáis do Ponte dous Rexedoiros, que dá o nome ao encoro. De feito, o departamento de Normalización Lingüística de Arteixo explica que o termo de Rexedoiro, procede do latín Rugitoriu, derivado de Rugire. É dicir, ruxir, cuxo nomee débese ao ruído da fervenza que existía antes da construción do encoro.

Esta estrutura, que créese tiña dous ollos, permitía cruzar o río Seixedo, pero desapareceu baixo as augas tras a construción do encoro a principios dos anos 70, coincidindo coa creación do polígono de Sabón, cuxa verdadeira historia nos contou o noso amigo Xabier Maceiras no seu interesante libro e documental titulado “12 LEIRAS”. Na documentación do Concello tamén figura que antes do encoro había unha casa e catro muíños de auga, preto da fervenza.

Desde entón, a ponte puido ser avistado moi poucas veces. Hai dous decenios, un fotógrafo de Rañobre, Raúl Vázquez Moreiras, tomou a única instantánea que se coñecía da ponte ata a actualidade, cando volveu aflorar a parte superior da estrutura por encima do nivel da auga do encoro, aproveitada polas aves para repousar.

A orixe desta ponte non está claro. A arqueóloga Puri Soto, que iniciou unha investigación sobre este viaduto, sinala que "non se pode dicir que sexa de orixe romana" debido a que non aparece mencionada en ningunha documentación. Apunta a que pode ser da época medieval, xa que por alí discorría a ruta de Bergantiños, entre A Coruña e Fisterra, e que este viaduto formaba parte deste camiño.

Soto afirma que este é a "ponte xemelga" do PONTE DOS BROZOS, situada no río Bolaños.

Peciña audiovisual da autoría de Puri Soto, Hugo Traba, Fran Naveira e Xabier Maceiras sobre a Ponte de Oseiro e o Camiño Real ao seu paso por Arteixo.

Esta arqueóloga cita as investigacións de María Rozamontes, antiga técnica de Normalización Lingüística do Concello, que escribiu o libro Arteixo de onte a hoxe. En concreto, refírese á viaxe do rei Alfonso IX en 1228 por este camiño que transitaba por Arteixo.

A pesar das dificultades dos investigadores existen indicios de que unha vía romana (á Vía XX, Per Loca Marítima, do itinerario do emperador Caracalla), atravesaba o concello de Arteixo. O camiño pasaba pola que algúns escritores identifican como a ENCOMENDA TEMPLARIA DE LENDO, A Laracha (a igrexa do popular elefante, amosa certos indicios de ter existido unha antiga planta visigótica), era o camiño máis antigo que ía desde A Coruña até Bergantiños.

Desde esta parroquia o camiño penetraba no municipio de Arteixo polo MONTE DA ESTRELA (onde quedan os restos dunha capela na que se celebraba unha romaría todos os luns de Pascua),...

... estaba enlousado por algúns tramos e ía cara ao IGREXARIO DE MONTEAGUDO (onde hai unha espléndida igrexa románica).

Logo continuaba cara ao IGREXARIO DE SANTAIA DE CHAMÍN (onde hai outra igrexa románica) e, neste tramo volvíanse atopar tramos enlousados.

O camiño seguía pola valgada de Chamín (Vioño), ía cara a SISALDE (onde tamén había lousas)...

... e continuaba cara ao Castro de Castelo (Lañas), logo discorría polos lugares de Baer, Figueiroa e a PONTE DOS BROZOS,...

... a PONTE DE OSEIRO ...

...e continuaba até a IGREXA ROMÁNICA DE OSEIRO ...

...e SANTA MARÍA DE PASTORIZA.

Testemuñas de que este camiño foi utilizado intensamente no medievo son as igrexas románicas así coma os tramos enlousados e as Pontes. Os castelos (castros de reducidas dimensións) por onde transcorría esta vía constitúen unha importancia estratéxica enorme pola súa situación, dado que desde os mesmos se pode ver toda a valgada de Barrañán/Lañas/Chamín ou Sorrizo entón, é posíbel que os romanos seleccionasen os castros baseándose nas súas riquezas, sobre todo mineiras. Hai lendas referidas a esta temática e o topónimo Caldas (Arteixo).

É unha mágoa que este patrimonio, así como a súa historia, permanezan afundidos á nosa vista e no noso recordo.

¡Desexo que algún día fose posible recuperalos!