GALICIA PUEBLO A PUEBLO: ANTIGA ESTACIÓN DE ORDES-PONTRAGA, ORDES

En España hai máis de 7.000 quilómetros de liña ferroviaria en desuso, nalgúns casos puidéronse reconverter en vías verdes, con todo, noutros casos acabaron sendo devoradas pola maleza e o esquecemento. Hai moitas estacións pechadas, algunhas espectaculares e outras maltratadas polos vándalos. Formaron parte do pasado do país, pero hoxe en día os seus edificios, instalacións e contorna seguen merecendo a pena unha visita.

Un bo exemplo é a antiga estación de Ordes - A Pontraga construíuse o 14 de abril de 1943 no Pk. 407,227 do trazado orixinal da liña Zamora-A Coruña entre Santiago e A Coruña, coñecida como o Directo de Galicia.

Sitúase na parroquia de Parada, no lugar da Estación, onde o río Lengüelle separa os concellos de Ordes e Tordoia. Por iso recibe tamén o nome de Estación da Pontraga, en referencia ao lugar da Pontraga na parroquia de Numide en Tordoia. A estación nunca tivo un gran tráfico de persoas por estar lonxe do centro de Ordes, aínda que había autobuses da empresa Rogelio para levar os pasaxeiros e o correo ata Ordes (de feito Rogelio morreu nun accidente nese traxecto no ano 1966).

O edificio principal é o máis importante do conxunto, pois é obra do arquitecto Ramón Cortázar de Urruzola (1867-1945)...

... e foi construído a imaxe e semellanza da Estación de Azpeita, en Guipúscoa, edificio que hoxe alberga o Museo do Ferrocarril (en Galicia temos o de MONFORTE). Este arquitecto deixou infinidade de obras sobre todo no País Vasco, entre as que destacan a Casa Consistorial de Eibar, o Palacio de Belas Artes de San Sebastián ou a caixa de aforros de Zaragoza.

http://ferropedia.es/mediawiki/index.php/Estaci%C3%B3n_de_Azpeitia

Está inspirado na tradición construtiva vasca. Destacan sobre todo a alternancia de arcos de ferradura e apuntados nas portas da planta baixa, os arcos apuntados das fiestras da 1ª planta e os falsos armazóns de madeira na fachada. O tellado é a catro augas con pináculos de adorno nas esquinas.

Unha serie de familias ocupaban os diferentes edificios existentes na estación. As ditas familias realizaban tarefas propias do ferrocarril dependendo economicamente da estación. A chegada do ferrocarril a metade do século XIX trouxo consigo unha nova clase social: OS FERROVIARIOS. Co advenimiento do novo transporte, producíronse unha serie de adaptacións laborais e tecnolóxicas que deron lugar a traballos vinculados exclusivamente ao mundo ferroviario: Xefes de Estación, Factores de Circulación, Gardagullas, Interventores, Enganchadores, Gardesas, Gardabarreiras, Capataces, Sobrestantes, Avisadores, Telefonistas, Maquinistas, Fogoneros, Xefes de Tren, Mozo de equipaxes, Visitadores, Gardanoites, Interventores en Ruta e Gardafrenos, son algúns deses oficios que se desenvolveron co ferrocarril.

Durante anos foi un centro importante de comunicacións para o concello. O transporte de mercadorías e a presenza de pasaxeiros permitían que o lugar tivera vida propia e que o seu contorno medrara economicamente.

Coa construción do novo trazado do ferrocarril, a estación da Pontraga quedou en abandono.

A estación hoxe en día non ten un uso específico, se ben se recuperou o seu contorno, creando unha fermosa ÁREA RECREATIVA.

O río Lengüelle discorre xunto a esta área que conservou algúns restos ferroviarios a modo de homenaxe ao seu antigo uso, como un sinal oxidado, algúns postes, as rodas dun vagón ou os restos dun cambio de agullas, e as plataformas convertéronse en fermosos xardíns.

As intervencións sobre o trazado da liña, xa no século XXI, para conformar o denominado Eixe Atlántico, supuxeron o peche destas antigas estacións que sen gran dificultade, poderiamos situar extraordinariamente preto do neovasco polas súas características estéticoarquitectónicas. No vello corredor arrincáronse 39 quilómetros de raís polos responsables das infraestruturas españolas do ferrocarril, e no 2022 creouse a chamada VÍA VERDE COMPOSTELA-TAMBRE-LENGÜELLE (ligazón a nosa publicación).

O itinerario sobre esa antiga vía do ferrocarril, para ciclistas, peóns e persoas con mobilidade reducida, está financiado pola Deputación e elaborado polos técnicos da Fundación dos Ferrocarrís Españois.

Terá unha lonxitude total de 36,5 quilómetros, dos que 13 corresponden a SANTIAGO DE COMPOSTELA, 7,19 a OROSO, 8,3 a ORDES, 2,48 a TORDOIA e 5,5 a CERCEDA.

Deles,11 quilómetros corresponden á ligazón da Sionlla e Oroso (que inclúe as estacións da A SIONLLA,..

... BERDÍA,);...

... outros 21 quilómetros (xa rematados como vía verde e do que nós fixemos o tramo TRAMO QUEIXAS-ORDES) son os correspondentes ás vías que unían Oroso e Cerceda (cas estacións/apeadeiros de Oroso, , GARGA-TRASMONTE,...

... ORDES- PONTRAGA,...

el APEADERO DE GORGULLOS-TORDOIA ...

... e QUEIXAS- LONDOÑO).

Antiga Estación de QUEIXAS- LONDOÑO

Ademais hai outros sete quilómetros de vías eliminados entre Boedo ( Bregua) e Uxes, que inclúe o peche da propia ESTACIÓN DE BREGUA. Esperemos que algún día, estes pasen a formar parte dunha fermosa Vía Verde.